Upravljanje otpadom od građenja i rušenja predstavlja skup aktivnosti i mera koje obuhvataju: odvojeno sakupljanje, razvrstavanje, transport, skladištenje, pripremu za ponovnu upotrebu, ponovno iskorišćenje i/ili odlaganje građevinskog otpada.
U otpad od građenja i rušenja se ubrajaju razne vrste materijala poput betona, cigle, metala, drva, stakla, plastike, azbest.
U skladu sa potrebom da se otpadom koji nastane prilikom građenja i rušenja upravlja na adekvatan način, investitor je dužan da u slučaju građenja na neizgrađenom građevinskom zemljištu, izvođaču radova omogući detaljni uvid i analizu projektne dokumentacije, na način da najefikasnije utvrdi koji materijali će biti korišćeni za izgradnju objekata, kao i koji materijali će u toku izvođenja građevinskih radova postati opasni otpad.
Otpad od građenja i rušenja može imati negativan uticaj na životnu sredinu u oblasti u kojoj se vrše građevinski radovi, te je neophodno efikasno upravljanje ovim otpadom, kao i optimizacija procesa reciklaže i odlaganja u okviru svih delatnosti vezanih za građevinarstvo. Kako bi se osiguralo minimiziranje rizika zagađenja životne sredine i poštovanje zakonskih regulativa u pogledu najboljeg upravljanja otpadom od građenja i rušenja, svi investitori objekata kategorije B, V i G, za dobijanje građevinske dozvole moraju izraditi Plan upravljanja otpadom od građenja i rušenja i na njega pribaviti saglasnost nadležnog organa u skladu sa Uredbom o načinu i postupku upravljanja otpadom od građenja i rušenja („Sl. glasnik RS“, br. 93/23 i 94/23 – ispravka). Uredbom se bliže se propisuje način i postupak upravljanja otpadom od građenja i rušenja.
Efikasno upravljanje Upravljanja otpadom od građenja i rušenja doprinosi očuvanju prirodnih resursa, smanjenju emisija gasova sa efektom staklene bašte, kao i smanjenju pritiska na deponije, u cilju podržavanja održivog razvoja građevinske industrije.
Mere i obaveze u vezi Plana upravljanja
Mere za upravljanje otpadom od građenja planiranih objekata su:
- sprečavanje mešanja opasnog i neopasnog otpada od građenja i mešanja različitih vrsta otpada;
- sprečavanje raznošenja, razlivanja, isticanja opasnog otpada u zemljište, površinske i podzemne vode i vazduh;
- određivanje mesta za privremeno skladištenje otpada od građenja na mestu nastanka, odnosno na gradilištu;
- ispitivanje i klasifikaciju otpada od građenja;
- izvođenje radova na način da se sprečava nastajanje otpada;
- podsticanje ponovne upotrebe i ponovnog iskorišćenja otpada od građenja;
- vođenje evidencije i izveštavanje o količini i vrsti generisanog otpada od građenja, kao i o tretmanu kom je otpad podvrgnut.
Obaveze u skladu sa Uredbom o načinu i postupku upravljanja otpadom od građenja i rušenja („Sl. glasnik RS”, br. 93/2023 i 94/2023-ispr.):
- Proizvođač otpada od građenja i rušenja dužan je da sačini plan upravljanja otpadom od građenja i rušenja (u daljem tekstu: Plan upravljanja otpadom), pribavi saglasnost na Plan upravljanja otpadom i organizuje njegovo sprovođenje, ako se radovi izvode na objektu koji je kategorije B, V i G.
- Izveštavanje o vrstama, količinama i karakteristikama proizvedenog, tretiranog i odloženog otpada od građenja i rušenja vrši se u skladu sa zakonom kojim se uređuje upravljanje otpadom.
- Vlasnik otpada od građenja i rušenja dužan je da obezbedi da se na gradilištu prvo izdvoji opasan građevinski otpad, radi sprečavanja mešanja opasnog građevinskog otpada sa neopasnim građevinskim otpadom.
- Vlasnik otpada od građenja i rušenja dužan je da pribavi izveštaj o ispitivanju otpada koji nastaje na gradilištu.
- Otpad od građenja i rušenja sakuplja se u kontejnere ili odgovarajuće vreće koje su dovoljne čvrstoće i nosivosti za otpad koji će se u njima sakupljati.
- Kontejneri ili vreće iz stava 3. ovog člana, postavljaju se na gradilištu na kome se obavljaju građevinski radovi.
- Izuzetno, od stava 3. ovog člana operater koji poseduje dozvolu nadležnog organa za sakupljanje otpada od građenja i rušenja može postaviti opremu za sakupljanje ovog otpada na javnu površinu koja se nalazi uz gradilište.
- Kontejneri i vreće iz st. 3. i 4. ovog člana, moraju biti izrađeni na način da se transport otpada od građenja i rušenja do postrojenja za upravljanje otpadom, obavlja bez pretovara i na siguran način bez opasnosti po zdravlje ljudi i životnu sredinu.
- Opasan otpad od građenja i rušenja sakuplja se u zatvorenim kontejnerima ili vrećama, koji poseduju odobrenja izdata od strane nadležnog organa i koja su obeležena u skladu sa posebnim propisom.
- Vlasnik otpada od građenja i rušenja privremeno skladišti otpad na gradilištu na kome je nastao, tako što se skladištenje vrši odvojeno, po vrstama građevinskog otpada u skladu sa katalogom otpada i odvojeno od drugog otpada, na način kojim se ne zagađuje životna sredina.
- Otpad od građenja i rušenja može se privremeno skladištiti na gradilištu do završetka radova za koje je izdata građevinska dozvola, a najkasnije do podnošenja zahteva za izdavanja rešenja o upotrebnoj dozvoli.
- Vlasnik otpada od građenja i rušenja dužan je da obezbedi transport tog otpada do postrojenja za skladištenje i/ili tretman otpada od građenja i rušenja, poštujući hijerarhiju upravljanja otpadom.
- Transport otpada iz stava 1. ovog člana vrši se na način da ne dođe do mešanja razvrstanog otpada, odnosno na način da se ne zagadi drugim materijama tako da njegova ponovna upotreba, iskorišćenje ili reciklaža nije onemogućena ili izvodljiva bez nesrazmerno visokih troškova.
- Transport opasnog otpada od građenja i rušenja vrši se u skladu sa propisima o transportu opasne robe.
- Transport neopasnog i opasnog otpada od građenja i rušenja se vrši u skladu sa propisima o upravljanju otpadom i prevozu u drumskom saobraćaju.
Obaveze u skladu sa Pravilnikom o uređivanju, upravljanju, odlaganju i deponovanju građevinskog otpada u toku izvođenja radova („Sl. Glasnik RS“, broj 81/2024):
- Uz zahtev za izdavanje rešenja o građevinskoj dozvoli, posebnoj dozvoli za izvođenje pripremnih radova, privremenoj dozvoli, rešenja o odobrenju za izvođenje radova, kao i rešenja o rušenju, odnosno uklanjanju objekta, odnosno dela objekta, prilaže se i rešenje o saglasnosti na plan upravljanja otpadom od građenja i rušenja.
- Vlasnik objekta pre početka izvođenja radova na uklanjanju objekta ili dela objekta pisanim putem obaveštava, odnosno upoznaje izvođača radova sa opštim podacima o objektu koji se ruši, vrsti materijala od kojih je sagrađen, vremenu izgradnje objekta i drugim podacima koji su relevantni za postupanje sa građevinskim otpadom koji nastane rušenjem objekta, u cilju sačinjavanja plana upravljanja građevinskim otpadom. Na osnovu ovoga i neposrednog uvida i ekspertize, izvođač radova sačinjava plan upravljanja otpadom u toku izvođenja radova na rušenju, odnosno uklanjanju objekta, odnosno dela objekta.
- Uz zahtev za izdavanje dozvole o rušenju, odnosno uklanjanju objekta, odnosno dela objekta, investitor prilaže i rešenje o saglasnosti na plan upravljanja građevinskim otpadom u toku izvođenja radova na rušenju, odnosno uklanjanju objekta, odnosno dela objekta.
- Investitor, odnosno lice u skladu sa zakonom kojim se uređuje planiranje i izgradnja, izvođaču radova dostavlja plan upravljanja građevinskim otpadom u toku izvođenja radova na izgradnji objekta, odnosno na rušenju, odnosno uklanjanju objekta, odnosno dela objekta, sa rešenjem o saglasnosti nadležnog organa.
- Izvođač radova u periodu izvođenja radova, od prijave radova do izdavanja rešenja o upotrebnoj dozvoli, na gradilištu čuva plan upravljanja građevinskim otpadom u toku izvođenja radova na izgradnji objekta, odnosno na rušenju, odnosno na uklanjanju objekta, odnosno dela objekta i primenjuje sve mere sadržane u planu upravljanja građevinskim otpadom.
- Odgovorni izvođač radova upisuje odgovarajuće podatke iz plana upravljanja građevinskim otpadom u toku izvođenja radova na izgradnji objekta, odnosno na rušenju, odnosno uklanjanju objekta, odnosno dela objekta u građevinski dnevnik, u skladu sa odredbama podzakonskog akta kojim se uređuje sadržina i način vođenja građevinskog dnevnika.
- Vlasnik građevinskog otpada privremeno skladišti otpad na gradilištu na kome je nastao, do završetka građevinskih radova, a najkasnije do podnošenja zahteva za izdavanje upotrebne dozvole, u skladu sa planom upravljanja građevinskim otpadom.
- Razvrstavanje, sakupljanje, skladištenje, evidenciju, transport i deponovanje građevinskog otpada organizuje vlasnik građevinskog otpada, odnosno lice određeno zakonom kojim se uređuje planiranje i izgradnja, u skladu sa propisima kojim se uređuje upravljanje otpadom od građenja i rušenja.
Planom upravljanja otpadom od građenja i rušenja omogućeno je se da se:
- izgradnja objekata uskladi sa zahtevima za upravljanje otpadom koji nastaje u procesu izgradnje objekata i prateće infrastrukture na građevinskom zemljištu;
- valorizuje otpad od građenja čiji nastanak ne može da se spreči;
- definišu mere koje obuhvataju odvojeno sakupljanje, razvrstavanje, transport, skladištenje, pripremu za ponovnu upotrebu, ponovno iskorišćenje i/ili odlaganje građevinskog otpada, odnosno definiše optimalni sistem za upravljanje građevinski otpadom.
- Mere za upravljanje otpadom
Mere za upravljanje otpadom od građenja planiranih objekata su:
- sprečavanje mešanja opasnog i neopasnog otpada od građenja i mešanja različitih vrsta otpada;
- sprečavanje raznošenja, razlivanja, isticanja opasnog otpada u zemljište, površinske i podzemne vode i vazduh;
- određivanje mesta za privremeno skladištenje otpada od građenja na mestu nastanka, odnosno na gradilištu;
- ispitivanje i klasifikaciju otpada od građenja;
- izvođenje radova na način da se sprečava nastajanje otpada;
- podsticanje ponovne upotrebe i ponovnog iskorišćenja otpada od građenja;
- vođenje evidencije i izveštavanje o količini i vrsti generisanog otpada od građenja, kao i o tretmanu kom je otpad podvrgnut.
- Obaveze u skladu sa Uredbom i Pravilnikom
Obaveze u skladu sa Uredbom o načinu i postupku upravljanja otpadom od građenja i rušenja („Sl. glasnik RS”, br. 93/2023 i 94/2023-ispr.):
- Proizvođač otpada od građenja i rušenja dužan je da sačini plan upravljanja otpadom od građenja i rušenja (u daljem tekstu: Plan upravljanja otpadom), pribavi saglasnost na Plan upravljanja otpadom i organizuje njegovo sprovođenje, ako se radovi izvode na objektu koji je kategorije B, V i G.
- Izveštavanje o vrstama, količinama i karakteristikama proizvedenog, tretiranog i odloženog otpada od građenja i rušenja vrši se u skladu sa zakonom kojim se uređuje upravljanje otpadom.
- Vlasnik otpada od građenja i rušenja dužan je da obezbedi da se na gradilištu prvo izdvoji opasan građevinski otpad, radi sprečavanja mešanja opasnog građevinskog otpada sa neopasnim građevinskim otpadom.
- Vlasnik otpada od građenja i rušenja dužan je da pribavi izveštaj o ispitivanju otpada koji nastaje na gradilištu.
- Otpad od građenja i rušenja sakuplja se u kontejnere ili odgovarajuće vreće koje su dovoljne čvrstoće i nosivosti za otpad koji će se u njima sakupljati.
- Kontejneri ili vreće iz stava 3. ovog člana, postavljaju se na gradilištu na kome se obavljaju građevinski radovi.
- Izuzetno, od stava 3. ovog člana operater koji poseduje dozvolu nadležnog organa za sakupljanje otpada od građenja i rušenja može postaviti opremu za sakupljanje ovog otpada na javnu površinu koja se nalazi uz gradilište.
- Kontejneri i vreće iz st. 3. i 4. ovog člana, moraju biti izrađeni na način da se transport otpada od građenja i rušenja do postrojenja za upravljanje otpadom, obavlja bez pretovara i na siguran način bez opasnosti po zdravlje ljudi i životnu sredinu.
- Opasan otpad od građenja i rušenja sakuplja se u zatvorenim kontejnerima ili vrećama, koji poseduju odobrenja izdata od strane nadležnog organa i koja su obeležena u skladu sa posebnim propisom.
- Vlasnik otpada od građenja i rušenja privremeno skladišti otpad na gradilištu na kome je nastao, tako što se skladištenje vrši odvojeno, po vrstama građevinskog otpada u skladu sa katalogom otpada i odvojeno od drugog otpada, na način kojim se ne zagađuje životna sredina.
- Otpad od građenja i rušenja može se privremeno skladištiti na gradilištu do završetka radova za koje je izdata građevinska dozvola, a najkasnije do podnošenja zahteva za izdavanja rešenja o upotrebnoj dozvoli.
- Vlasnik otpada od građenja i rušenja dužan je da obezbedi transport tog otpada do postrojenja za skladištenje i/ili tretman otpada od građenja i rušenja, poštujući hijerarhiju upravljanja otpadom.
- Transport otpada iz stava 1. ovog člana vrši se na način da ne dođe do mešanja razvrstanog otpada, odnosno na način da se ne zagadi drugim materijama tako da njegova ponovna upotreba, iskorišćenje ili reciklaža nije onemogućena ili izvodljiva bez nesrazmerno visokih troškova.
- Transport opasnog otpada od građenja i rušenja vrši se u skladu sa propisima o transportu opasne robe.
- Transport neopasnog i opasnog otpada od građenja i rušenja se vrši u skladu sa propisima o upravljanju otpadom i prevozu u drumskom saobraćaju.
Obaveze u skladu sa Pravilnikom o uređivanju, upravljanju, odlaganju i deponovanju građevinskog otpada u toku izvođenja radova („Sl. Glasnik RS“, broj 81/2024):
- Uz zahtev za izdavanje rešenja o građevinskoj dozvoli, posebnoj dozvoli za izvođenje pripremnih radova, privremenoj dozvoli, rešenja o odobrenju za izvođenje radova, kao i rešenja o rušenju, odnosno uklanjanju objekta, odnosno dela objekta, prilaže se i rešenje o saglasnosti na plan upravljanja otpadom od građenja i rušenja.
- Vlasnik objekta pre početka izvođenja radova na uklanjanju objekta ili dela objekta pisanim putem obaveštava, odnosno upoznaje izvođača radova sa opštim podacima o objektu koji se ruši, vrsti materijala od kojih je sagrađen, vremenu izgradnje objekta i drugim podacima koji su relevantni za postupanje sa građevinskim otpadom koji nastane rušenjem objekta, u cilju sačinjavanja plana upravljanja građevinskim otpadom. Na osnovu ovoga i neposrednog uvida i ekspertize, izvođač radova sačinjava plan upravljanja otpadom u toku izvođenja radova na rušenju, odnosno uklanjanju objekta, odnosno dela objekta.
- Uz zahtev za izdavanje dozvole o rušenju, odnosno uklanjanju objekta, odnosno dela objekta, investitor prilaže i rešenje o saglasnosti na plan upravljanja građevinskim otpadom u toku izvođenja radova na rušenju, odnosno uklanjanju objekta, odnosno dela objekta.
- Investitor, odnosno lice u skladu sa zakonom kojim se uređuje planiranje i izgradnja, izvođaču radova dostavlja plan upravljanja građevinskim otpadom u toku izvođenja radova na izgradnji objekta, odnosno na rušenju, odnosno uklanjanju objekta, odnosno dela objekta, sa rešenjem o saglasnosti nadležnog organa.
- Izvođač radova u periodu izvođenja radova, od prijave radova do izdavanja rešenja o upotrebnoj dozvoli, na gradilištu čuva plan upravljanja građevinskim otpadom u toku izvođenja radova na izgradnji objekta, odnosno na rušenju, odnosno na uklanjanju objekta, odnosno dela objekta i primenjuje sve mere sadržane u planu upravljanja građevinskim otpadom.
- Odgovorni izvođač radova upisuje odgovarajuće podatke iz plana upravljanja građevinskim otpadom u toku izvođenja radova na izgradnji objekta, odnosno na rušenju, odnosno uklanjanju objekta, odnosno dela objekta u građevinski dnevnik, u skladu sa odredbama podzakonskog akta kojim se uređuje sadržina i način vođenja građevinskog dnevnika.
- Vlasnik građevinskog otpada privremeno skladišti otpad na gradilištu na kome je nastao, do završetka građevinskih radova, a najkasnije do podnošenja zahteva za izdavanje upotrebne dozvole, u skladu sa planom upravljanja građevinskim otpadom.
- Razvrstavanje, sakupljanje, skladištenje, evidenciju, transport i deponovanje građevinskog otpada organizuje vlasnik građevinskog otpada, odnosno lice određeno zakonom kojim se uređuje planiranje i izgradnja, u skladu sa propisima kojim se uređuje upravljanje otpadom od građenja i rušenja.
- Šta omogućava Plan
Planom upravljanja otpadom od građenja i rušenja omogućeno je se da se:
- izgradnja objekata uskladi sa zahtevima za upravljanje otpadom koji nastaje u procesu izgradnje objekata i prateće infrastrukture na građevinskom zemljištu;
- valorizuje otpad od građenja čiji nastanak ne može da se spreči;
- definišu mere koje obuhvataju odvojeno sakupljanje, razvrstavanje, transport, skladištenje, pripremu za ponovnu upotrebu, ponovno iskorišćenje i/ili odlaganje građevinskog otpada, odnosno definiše optimalni sistem za upravljanje građevinski otpadom.
Kako mi to radimo
EURO GREEN se, u vršenju usluge Izrada plana upravljanja otpadom od građenja i rušenja, oslanja na Zakon o upravljanju otpadom („Sl.glasnik RS“, br. – 36/09, 88/10, 14/16, 95/18-dr. zakon i 35/23), Uredbu o načinu i postupku upravljanja otpadom od građenja i rušenja („Sl. glasnik RS”, br. 93/2023 i 94/2023-ispr.) i Pravilnik o uređivanju, upravljanju, odlaganju i deponovanju građevinskog otpada u toku izvođenja radova („Sl. Glasnik RS“, broj 81/2024).
Plan upravljanja otpadom od građenja i rušenja izrađuje se za potrebe ishodovanja građevinske dozvole za uklanjanje i izgradnju objekata B, V i G kategorije. Na isti nadležni organ izdaje Rešenje o saglasnosti. Plan upravljanja otpadom od građenja i rušenja je definisanje svih akcija kojima se smanjuje količina otpada koji završava na deponijama, podsticanje reciklaže i ponovne upotrebe građevinskih materijala. Lice koje je u obavezi da sačini Plan upravljanja otpadom od građenja i rušenja je proizvođač otpada.
Plan upravljanja otpadom od građenja i rušenja je obavezan, kao sastavni deo strateške dokumentacije za zaštitu i očuvanje životne sredine.
Plan upravljanja otpadom od građenja i rušenja, izrađen u skladu sa zakonskim procedurama, sadrži podatke o:
- vrsti i planiranoj količini otpada koji će nastati aktivnostima na gradilištu, u toku izgradnje, rušenja, adaptacije, rekonstrukcije i drugih radova na objektu ili delu objekta;
- lokaciji kontejnera za sakupljanje otpada od građenja i rušenja;
- načinu odvojenog sakupljanja otpada, pripremi za transport i o privremenom skladištenju predmetnog otpada;
- postupanju sa opasnim otpadom za koji je izvesno da će nastati prilikom izvođenja radova;
- načine za ponovno iskorišćenje otpada od građenja i rušenja;
- količini i vrsti otpada od građenja i rušenja planiranog za predaju operateru postrojenja za ponovnu upotrebu otpada, odnosno planiranim količinama koje se upućuju na preradu/reciklažu;
- predviđenim metodama tretmana otpada od građenja i rušenja;
- procenjenoj zapremini zemljanog iskopa, nastalog zbog vršenja građevinskih radova na gradilištu i postupanje sa njim.